Samantekt um þingmál

Kosningalög

339. mál á 151. löggjafarþingi.
Steingrímur J. Sigfússon.

Markmið

Að styrkja lýðræðið með því að viðhalda trausti á framkvæmd kosninga og tryggja að beinar, frjálsar og leynilegar kosningar séu haldnar reglulega.

Helstu breytingar og nýjungar

Lagt er til að einn lagabálkur gildi um kosningar í stað fjögurra áður og þannig verði stefnt að einfaldari og nútímalegri löggjöf um framkvæmd kosninga. Lagt er til að landskjörstjórn verði að sjálfstæðri stjórnsýslunefnd og að henni verði falin almenn yfirstjórn kosningamála. Þá er lagt til að komið verði á fót úrskurðarnefnd kosningamála sem tekur til úrskurðar ýmsar kærur á þessu sviði, m.a. um lögmæti forsetakjörs, sveitarstjórnarkosninga og þjóðaratkvæðagreiðslna. Gert er ráð fyrir að miðlæg vinnsla kjörskrár muni fara fram hjá Þjóðskrá Íslands og að rafræn kjörskrá verði meginregla. Lagt er til að utankjörfundaratkvæðagreiðsla muni ekki geta hafist fyrr en öll framboð hafa komið fram og að póstkosning verði heimiluð þegar greidd eru atkvæði utan kjörfundar. Gert er ráð fyrir að kjósandi muni eingöngu geta greitt atkvæði einu sinni í hverjum kosningum, annaðhvort utan kjörfundar eða á kjörfundi. Að auki er gert ráð fyrir að öllum sem þess þurfa verði heimilað að fá aðstoð við kosningu hvort sem er vegna fötlunar, veikinda, elli eða af öðrum ástæðum. Þá er lagt til að kosningarréttur þeirra sem búsettir eru erlendis verði rýmkaður verulega í alþingiskosningum, forsetakjöri og þjóðaratkvæðagreiðslum.

Breytingar á lögum og tengd mál

Um er að ræða ný lög og við gildistöku laganna falla úr gildi lög um framboð og kjör forseta Íslands, nr. 36/1945, lög um kosningar til sveitarstjórna, nr. 5/1998, lög um kosningar til Alþingis, nr. 24/2000, og lög um framkvæmd þjóðaratkvæðagreiðslna, nr. 91/2010. Við gildistöku laganna verða jafnframt breytingar á lögreglulögum, nr. 90/1996, lögum um þingsköp Alþingis, nr. 55/1991, og sveitarstjórnarlögum, nr. 138/2011.

Kostnaður og tekjur

Gert er ráð fyrir útgjöld ríkissjóðs muni aukast um samtals 133 milljónir kr. ásamt 38,4 milljónum kr. í einskiptisútgjöld vegna stofnkostnaðar.

Afgreiðsla

Samþykkt með þónokkrum breytingum. M.a. var samþykkt að kjósandi geti greitt atkvæði að nýju á kjörfundi þótt hann hafi þegar greitt atkvæði utan kjörfundar. Einnig var samþykkt að Íslendingar missi ekki kosningarréttinn eftir 16 ára samfellda búsetu erlendis heldur verði hægt að sækja um hjá Þjóðskrá að komast aftur á kjörskrá. Þá var fallið frá því að leggja niður yfirkjörstjórnir kjördæma og að slíta skyldi kjörfundi eigi síðar en kl. 21 á kjördag. Gildistöku laganna var seinkað til 1. janúar 2022.

Aðrar upplýsingar

Löggjöf á Norðurlöndum

Finnland
Vallag  2.10.1998/714.

Noregur
Lov om valg til Stortinget, fylkesting og kommunestyrer (valgloven)  LOV-2002-06-28-57.

Svíþjóð
Vallag ( 2005:837).


Erlendar kosningastofnanir

Bretland

Noregur

Svíþjóð







Síðast breytt 28.06.2021. Tenglar í efni sem ekki er á vef Alþingis geta breyst og eru birtir án ábyrgðar. Unnið af starfsfólki upplýsinga- og rannsóknaþjónustu Alþingis.

Um samantektir

Samantektir um þingmál hafa verið birtar á vef Alþingis síðan á 141. þingi (2012-2013). Markmiðið er að setja fram í stuttu máli greinargóðar upplýsingar um þingmál og að tengja í efni sem gæti skýrt það frekar.

Samantektir eru einkum unnar um stjórnarfrumvörp en upplýsingum um önnur mál er bætt við eftir þörfum. Fylgst er með máli frá því að það kemur fram á þinginu og upplýsingum bætt við eftir því sem fram vindur. Þær eru að mestu fengnar úr texta frumvarps og umsagna, en tengt er í efni á öðrum vefjum eftir því sem tilefni er til. Tenglar í efni sem ekki er á vef Alþingis geta breyst og eru birtir án ábyrgðar. Umfjöllunin á að vera óhlutdræg en ekki er hægt að gera ráð fyrir að hún sé tæmandi. Samantektin er ekki hluti af þinglegri meðferð né formlegum skjölum þingmálsins.

Allar ábendingar og athugasemdir eru vel þegnar og má senda þær á netfangið rannsoknathjonusta@althingi.is.

Ferill málsins

  • Frumvarp
  • Breytingartillaga
  • 1. umræða
  • Nefndarálit
  • Breytingartillaga
  • 2. umræða
  • Frumvarp eftir 2. umræðu
  • Breytingartillaga
  • 3. umræða
  • Lög í heild